هر برنامه ای (فرایندی) برای اجرا شدن ابتدا در حافظه اصلی یا Ram قرار می‌گیرد و با به دست آوردن اصلی‌ترین منبع هر سیستم یعنی پردازنده اجرا خواهد شد. مانیتورینگ حافظه اصلی و پردازنده در بهبود کارایی سیستم مفید است. خود حافظه اصلی به دو ناحیه Kernel Level و User Level تقسیم می‌شود. همچنین فضایی در هارددیسک به نام swap به‌صورت یک پارتیشن مجزا از نوع سیستم فایل swap وجود دارد که فرایندها میان حافظه اصلی و swap در حال رد و بدل شدن هستند. دو دستور vmstat و free برای مانیتورینگ حافظه اصلی، میزان فضای استفاده شده، آزاد حافظه اصلی و swap و همچنین میزان استفاده از پردازنده و … در سیستم‌عامل‌های یونیکسی و لینوکس وجود دارد.